H κατανάλωση αλκοόλ σε μικρές ποσότητες είναι ευχάριστη εμπειρία και πολλές φορές ακόμα και οι γιατροί συστήνουν ένα ποτήρι κόκκινο κρασί για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Παρ’ όλα αυτά, η υπερβολική κατανάλωση – είτε περιστασιακά, είτε σε μόνιμη βάση – καθώς και το να πίνει κάνεις με σκοπό να μεθύσει, να μειώσει το άγχος ή νιώσει ηρεμία, ευθυμία, χαλάρωση κλπ. μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα. Το αλκοόλ συγκαταλέγεται στις ουσίες που προκαλούν εθισμό και επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα επιφέροντας καταστολή.

Παρ’ όλο που η χρόνια κατάχρηση οινοπνεύματος προκαλεί και στα δύο φύλα σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και την ψυχική τους υγεία, πολλές επιπλοκές εξελίσσονται πιο γρήγορα στις γυναίκες, ακόμη και με μικρότερες ποσότητες οινοπνεύματος, συγκριτικά με τους άνδρες. Πρόσφατες μελέτες που εστιάζουν σε διαφορές μεταξύ των δύο φύλων έδειξαν ότι οι γυναίκες εθίζονται στο αλκοόλ γρηγορότερα και παθαίνουν τοξίκωση με μισή ποσότητα οινοπνεύματος από αυτή που είναι επικίνδυνη για τους άνδρες. Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος των γυναικών (μνήμη, λογική και δυνατότητα επίλυσης προβλημάτων) καταστρέφεται γρηγορότερα από το αλκοόλ συγκριτικά με τους άνδρες. Το αλκοόλ επίσης, καταστρέφει τους μυς, το ήπαρ και την καρδιά των γυναικών πιο γρήγορα απ’ ότι των ανδρών ακόμη και αν καταναλώνουν μικρότερες ποσότητες. Αυτό γίνεται γιατί ο γυναικείος οργανισμός μεταβολίζει το αλκοόλ διαφορετικά από τους άνδρες. Μια από τις αιτίες είναι ότι οι γυναίκες έχουν λιγότερο νερό στο σώμα τους, γεγονός που επιτρέπει στους άνδρες να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις επιπτώσεις του αλκοόλ. Επίσης, οι γυναίκες αναπτύσσουν πιο γρήγορα κίρρωση του ήπατος και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν από ατυχήματα που σχετίζονται με την κατάχρηση οινοπνεύματος, όπως τροχαία δυστυχήματα και σεξουαλικά μεταδιδόμενες νόσους λόγω αλόγιστης σεξουαλικής συμπεριφοράς και απουσίας λήψης προστατευτικών μέτρων.

Tα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ είναι η αλλοίωση – μείωση της αντίληψη, της κρίση και των αντανακλαστικών. Τα μακροπρόθεσμα συχνότερα προβλήματα από τη συστηματική κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ στις γυναίκες είναι: οι ηπατικές διαταραχές και η κίρρωση, η υπέρταση, η αναιμία, οι γαστρορραγίες, το έλκος στομάχου, ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου, νευρολογικές διαταραχές και εγκεφαλικές βλάβες.

Σοβαρές επιπτώσεις διαπιστώνονται επίσης στη γονιμότητα και στο σύστημα αναπαραγωγής, όπως διαταραχές της ωορρηξίας, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, καθώς και προβλήματα στειρότητας. Η υπερκατανάλωση οινοπνεύματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνδέεται με κίνδυνο αποβολής και με την εμφάνιση ενός ευρέος φάσματος διαταραχών στους απογόνους. Η πιο σοβαρή κατάσταση είναι αυτή που αποκαλείται εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο (Fetal Alcohol Syndrome – FAS) που προκαλεί σοβαρές νευρολογικές και αναπτυξιακές διαταραχές στο έμβρυο.

Γυναίκες που πίνουν πολύ συχνά έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη σε σχέση με τους άνδρες. Οι γυναίκες συνηθίζουν  να καταναλώνουν αλκοόλ προκειμένου να ξεφύγουν από τα προβλήματά τους. Πρόκειται για φαύλο κύκλο, που ξεκινά με την κατανάλωση οινοπνευματωδών για να αντιμετωπιστεί η κατάθλιψη, η οποία τελικώς επιδεινώνεται εξαιτίας του αλκοόλ. Μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ ποτού και κατάθλιψης χωρίς να μπορεί να προσδιοριστεί ακόμη το τι προηγείται.

Οι γυναίκες που παρουσιάζουν πρόβλημα εξάρτησης από το οινόπνευμα φαίνεται να διαφέρουν σημαντικά από τους εξαρτημένους άνδρες, αναφορικά με τη συμπεριφορά, τους τρόπους εξέλιξης της κατάχρησης, την προσωπικότητα, τους αιτιολογικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη χρήση, καθώς και τις θεραπευτικές τους ανάγκες.

Τα αποτελέσματα επιδημιολογικών ερευνών στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη δείχνουν σαφώς αύξηση της χρήσης αλκοόλ από το γυναικείο πληθυσμό στα τελευταία 20 χρόνια, διαπιστώνουν ταυτοχρόνως την τάση μείωσης της χρήσης στις μεγαλύτερες ηλικίες και αυξητική τάση στις γυναίκες ηλικίας 21 έως 34 ετών. Από τα αποτελέσματα των πανελλήνιων ερευνών στο γενικό πληθυσμό φαίνεται ότι στην Ελλάδα οι γυναίκες πίνουν γενικά λιγότερο και πιο σποραδικά από τους άνδρες, σε αναλογία περίπου 1:3 (ΕΠΙΨΥ, 2004).

Η κατάχρηση οινοπνευματωδών σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας είναι ένα φαινόμενο πιθανά υποτιμημένο διότι οι γυναίκες που εμφανίζουν προβλήματα οφειλόμενα σε αυτό φοβούνται συνήθως τις συνέπειες του “τριπλού κοινωνικού στίγματος” (γυναίκα, ηλικιωμένη, αλκοολική) και αποφεύγουν να φανερώνουν το πρόβλημα της κατάχρησης. Όμως, όταν υπάρχει κατάχρηση αλκοόλ, η εμφάνιση άλλων παθολογικών προβλημάτων συνδεδεμένων με την ηλικία, για τα οποία είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο επιπλοκών και να επιβάλει μια προσεκτική ιατρική αντιμετώπιση και παρακολούθηση.

Οι βλάβες που προκαλεί το οινόπνευμα είναι δοσοεξαρτώμενες, γι΄ αυτό οι επίσημοι οργανισμοί Υγείας έχουν θεσπίσει τα ανώτατα όρια επιτρεπτής κατανάλωσης αλκοόλ από υγιείς ενηλίκους. Τα όρια που θεωρούνται ασφαλή ώστε να μην προκληθούν μόνιμες βλάβες στον οργανισμό μας για τους άντρες είναι 21 μονάδες αλκοόλης την εβδομάδα και για τις γυναίκες είναι 14 μονάδες αλκοόλης την εβδομάδα. Μία μονάδα αλκοόλης αντιστοιχεί σε: ένα ποτήρι κρασί (125 ml), ένα μικρό ποτήρι μπίρα (250 ml), ένα σφηνάκι – ουίσκι, βότκα κλπ. (25 ml). Οι παραπάνω αριθμοί εκφράζουν το ανώτατο όριο αλκοόλ που μπορεί να καταναλώνει την εβδομάδα ένας υγιής ενήλικος. Το ιδανικό είναι αυτές οι δόσεις να κατανέμονται σε όλη την εβδομάδα και να αφήνει κανείς δύο με τρεις ημέρες ελεύθερες χωρίς ποτό.